حتی پس از درمان دندان، ریشه دندان ممکن است ملتهب شود. عفونت ریشه دندان یک وضعیت ناخوشایند و خطرناک است که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. یک فرایند التهابی که در بافت‌های پریودنتال که ریشه دندان را احاطه کرده است رخ می‌دهد، پریودنتیت نامیده می‌شود.
عفونت ریشه دندان
عفونت ریشه دندان که به نام پریودنتیت آپیکال نیز شناخته می شود، زمانی رخ می دهد که باکتری ها به درونی ترین لایه دندان نفوذ کرده و ریشه را عفونی می کند. این نوع عفونت در صورت عدم درمان می تواند باعث درد شدید، تورم و حتی از دست دادن دندان شود. در این مقاله به علائم، علل و گزینه های درمانی عفونت ریشه دندان می پردازیم.
علت عفونت ریشه دندان چیست؟
عفونت ریشه دندان می تواند به دلیل پوسیدگی، آسیب یا ضربه به دندان، بیماری لثه و بهداشت نامناسب دندان ها رخ می دهد.
علل مختلفی برای عفونت ریشه دندان وجود دارد:
- پوسیدگی درمان نشده
- پالپیت درمان نشده
- ضربه
- اشتباهات در درمان کانال‌های دندانی
شایع‌ترین علل التهاب ریشه و مشکلات مرتبط با پوسیدگی و پالپیت است. در هر صورت، درمان باید در چند مرحله انجام شود. اگر به حال خود رها شود، این بیماری دندانی می‌تواند مشکلات سیستمیک جدی ایجاد کند، بنابراین باید التهاب کانال ریشه را جدی گرفت.
عفونت ریشه دندان چگونه درمان می شود؟
عفونت ریشه دندان را می توان با آنتی بیوتیک، درمان ریشه دندان، کشیدن دندان یا جراحی درمان کرد.
آیا می توان از عفونت ریشه دندان جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از عفونت ریشه دندان، رعایت بهداشت دهان و دندان، معاینات منظم دندانپزشکی و درمان فوری هرگونه پوسیدگی یا بیماری لثه بسیار مهم است.
علائم عفونت ریشه دندان
علائم عفونت ریشه دندان می تواند متغیر باشد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
درد هنگام گاز گرفتن یا جویدن: درد اغلب اولین علامت عفونت ریشه دندان است. این درد می تواند هنگام گاز گرفتن یا جویدن احساس شود و همچنین ممکن است به سایر قسمت های صورت، گردن یا فک نیز سرایت کند.
حساسیت به گرما و سرما: اگر عفونت ریشه دندان دارید، ممکن است به دمای سرد یا گرم نیز حساسیت داشته باشید. این حساسیت ممکن است باعث درد یا ناراحتی هنگام خوردن یا نوشیدن برخی غذاها یا نوشیدنی ها شود.
التهاب: التهاب می تواند در نزدیکی دندان عفونی ایجاد شود و همچنین ممکن است باعث درد یا فشار شود.
تخلیه چرک: تخلیه چرک ممکن است از دندان عفونی خارج شود و باعث ایجاد بو یا طعم بد در دهان شود.
تب: عفونت ریشه دندان می تواند باعث تب شدید شود که نشانه ای از گسترش عفونت در بدن است.
گزینه های درمانی برای عفونت ریشه دندان
عفونت ریشه دندان را می توان با روش های مختلفی درمان کرد، از جمله:
آنتی بیوتیک ها: آنتی بیوتیک ها اغلب برای درمان عفونت ریشه دندان تجویز می شوند. این دارو به از بین بردن باکتری های عامل عفونت کمک می کند.
درمان ریشه: درمان ریشه روشی است که شامل برداشتن بافت عفونی از ریشه دندان و مهر و موم کردن ناحیه برای جلوگیری از عفونت مجدد است.
کشیدن: در برخی موارد ممکن است نیاز به کشیدن دندان عفونی باشد. این معمولا فقط زمانی انجام می شود که عفونت با آنتی بیوتیک یا درمان ریشه درمان نشود.
جراحی: در برخی موارد، ممکن است برای درمان عفونت ریشه دندان به جراحی نیاز باشد. این ممکن است شامل برداشتن بافت عفونی یا شامل یک روش پیچیده تر برای برداشتن کل دندان باشد.
چه چیزی باعث عفونت ریشه دندان می‌شود؟
اگرچه درمان‌های مؤثر بسیاری برای التهاب زیر ریشه دندان وجود دارد، اما متوسل شدن به روش‌های جراحی برای درمان غیرمعمول نیست. این در موارد زیر نشان داده شده است:
- انسداد کانال ریشه تشخیص داده شده است.
- یک پست یا یک سازنده هسته وجود دارد که حذف آن بدون آسیب رساندن به ریشه غیرممکن است.
- تعداد زیادی کیست وجود دارد، چه در اطراف رادیکولار و چه در سینوس فک بالا.
- سوراخ شدن دیواره ریشه یا حفره‌ای در دندان وجود دارد.
- استفاده از روش‌های محافظه کارانه درمان التهاب ریشه کمکی نمی‌کند.
پریودنتیت اغلب به التهاب در ناحیه رأس ریشه (پریودنتیت آپیکال، پری اپیکال) اشاره دارد. علت عفونت ریشه دندان در این مورد درمان نابهنگام پوسیدگی و پالپیت است. نوع دیگری از این بیماری را پریودنتیت حاشیه‌ای پریودنتیت می‌نامند که در آن ضایعه تا لثه در ناحیه گردنی دندان گسترش می‌یابد.
علائم و درمان عفونت ریشه دندان:
عفونت ریشه دندان می‌تواند به شکل مزمن ظاهر شود و تشدید شود. علائم مشخصه‌ای که در معاینه دندانپزشک و در نتیجه تاریخچه پزشکی مشخص می‌شود بسته به مرحله‌ای که بیماری در آن قرار دارد متفاوت است.
تشدید پریودنتیت با علائم و شکایات زیر از جانب بیمار مشخص می‌شود:
- صرف نظر از زمان روز، یک دندان درد یکنواخت، یکنواخت قوی و دردناک دائماً بیمار را آزار می‌دهد.
- وقتی بیمار روی دندان فشار می‌آورد، درد بدتر می‌شود.
- احساس “رشد” دندان باعث تداخل و جلوگیری از به هم پیوستن فک می‌شود، زیرا هر تلاشی برای انجام این کار به یک حمله دردناک ختم می‌شود.
- تجمع محتویات چرکی باعث ایجاد درد ضربانی می‌شود که از شاخه عصب سه‌قلو منتشر می‌شود.
- احساس بدتر می‌شود و ضعف و تب رخ می‌دهد.
- غدد لنفاوی زیر فکی ممکن است بزرگ شوند.
- تشدید ممکن است با ترشحات چرکی همراه باشد. با پریودنتیت چرکی، پزشک اول از همه با وظیفه آزاد کردن چرک روبرو می‌شود: حفره دندان تمیز می‌شود، کانال‌ها درمان می‌شوند.
علائم عفونت ریشه دندان که به شکل چندان مزمن واضح نیست:
- دندان همیشه درد نمی‌کند، اما هنگام فشار دادن احساسات دردناک ناخوشایند ایجاد می‌شود.
- فیستول می‌تواند با پریودنتیت گرانولوماتوز اغلب تشدید شود. در این حالت اگزودا باعث ذوب شدن بافت و خروج ترشحات از سوراخی در لثه در رأس ریشه می‌شود. در مرحله بهبودی، چنین توده‌ای شبیه ناحیه تغییر یافته مخاط است.
- بوی بد دهان (هالیتوزیس) نیز نشانه پریودنتیت مزمن آپیکال است. میکروارگانیسم‌های ایجاد کننده پوسیدگی بافت سخت دندان را از بین می‌برند، وارد حفره می‌شوند و باعث مرگ بافت در پالپ می‌شوند که منجر به تجمع توده‌های نکروزه می‌شود که عامل اصلی هالیتوزیس هستند.
التهاب مزمن ریشه دندان در بیشتر موارد به صورت محافظه کارانه درمان می‌شود، تنها در موارد نادیده گرفته شده جراحی تجویز می‌شود. استانداردهای فعلی تمام پزشکی و دندانپزشکی به ویژه هر بیماری را به عنوان یک مجموعه درمان می‌کند، یعنی فیستول، کیست یا گرانولوم را جداگانه درمان نکنید. در درمان التهاب ریشه دندان از آنتی‌بیوتیک‌ها، مسکن‌ها و سایر داروها استفاده می‌شود.
چگونه درد را قبل از مراجعه به پزشک تسکین دهیم؟
برای هر نوع پریودنتیت لازم است از پزشک وقت ملاقات بگیرید، اما اغلب دندان دردناک نمی‌تواند منتظر قرار ملاقات بماند و به طور غیرقابل‌تحمل درد می‌کند. داروهای مسکن می‌توانند به تسکین درد کمک کنند.
هنگامی که دندان درد دارید، متخصصان به شما توصیه می‌کنند که در چنین مواردی از داروهایی که برای شما مناسب است استفاده کنید. قرص درمان نمی‌کند، اما سندرم درد متوقف می‌شود. این بدان معنا نیست که می‌توانید مراجعه به پزشک را به تعویق بیندازید پس از پایان قرص درد دوباره عود می‌کند، بنابراین رفتن به دندانپزشک را نباید به تعویق انداخت.
روند التهابی می‌تواند با عوارضی ادامه یابد، یکی از آنها فیستول ادنتوژنیک است. بیشتر اوقات در پریودنتیت گرانولوماتوز رخ می‌دهد. این منفذی در مخاط است که در نتیجه رشد دانه‌ها و تخریب بافت‌های اطراف دندان ایجاد می‌شود. چرک ناشی از التهاب زیر ریشه دندان از طریق فیستول ایجاد شده آزاد می‌شود.
فیستول حاصل تا حدودی به کاهش درد فرد کمک می‌کند: محتویات چرکی در بافت‌ها باقی نمی‌ماند، خارج می‌شود و روند بیماری را آسان‌تر می‌کند. اما معاینه دندانپزشک و تجویز درمان را به تعویق نیندازید . فیستول به خودی خود ناپدید نمی‌شود، علت فیستول، التهاب بافت‌های پریودنتال باید حذف شود.
طرح درمان التهاب ریشه در همه موارد استاندارد است:
- تمیز کردن مکانیکی کامل کانال‌های ریشه.
- ضد عفونی.
- پر کردن موقت با دارو تا از بین رفتن التهاب در پریودنتیوم.
- در موارد شدید، گرانول‌های بیش از حد بزرگ شده با جراحی برداشته می‌شوند.
روش‌های درمان عفونت ریشه دندان
همان‌طور که قبلاً ذکر شد، دندانپزشکی مدرن درمان محافظه کارانه را ترجیح می‌دهد. با این حال، اغلب بدون جراحی، درمان کامل التهاب ریشه دندان امکان‌پذیر نیست.
محافظه کارانه یک تکنیک پیچیده است که شامل چندین نوع اقدامات است:
انجام تمیز کردن مکانیکی کانال‌های ریشه.
ضد عفونی کانال‌های ریشه با دارو.
پر کردن موقت با دارو.
درمان محافظه کارانه شامل تجویز آنتی‌بیوتیک برای التهاب ریشه دندان است.
درمان جراحی
به انجام عمل جراحی اشاره دارد:
حذف ۱/۳ از رأس ریشه.
استخراج بخشی از ریشه (نیم برش).
کشیدن دندان از آلوئول.
پزشکان سعی می‌کنند دندان را با استفاده از تمام روش‌های موجود در حال حاضر درمان محافظه کارانه حفظ کنند، زیرا در ۷۰-۹۰٪ موارد موفقیت‌آمیز است.
مراحل درمان عفونت ریشه دندان چیست:
اینکه چند بار برای درمان التهاب زیر ریشه دندان باید به پزشک مراجعه کنید، مستقیماً به شکل بیماری، در مرحله بهبودی یا در مرحله حاد بستگی دارد. روش انتخابی پزشک نیز بر روند درمان تأثیر می‌گذارد. اغلب، درمان نیاز به دوره‌ای دارد که شامل چندین مرحله درمان و مراجعه به دندانپزشک است. تا زمانی که روند التهابی از بین نرود، امکان پر کردن دندان وجود ندارد، بنابراین باید چندین بار به دندانپزشک مراجعه کنید:
مرحله مقدماتی:
- تشخیص وضعیت ریشه دندان با کمک اشعه ایکس.
- با برداشتن پرکردگی قدیمی، دندان دریل می‌شود تا دسترسی به کانال‌ها و برداشتن عصب امکان‌پذیر شود.
- کانال‌های ریشه به اندازه لازم بزرگ می‌شوند.
- درمان ضدعفونی‌کننده کانال‌های ریشه، استفاده از دارو.
- یک پر کردن موقت قرار می‌گیرد.
در ویزیت بعدی، پرکردگی موقت برداشته می‌شود و درمان ضدعفونی‌کننده کانال‌های ریشه انجام می‌شود. این مرحله می‌تواند هفته‌ها و حتی ماه‌ها طول بکشد این روند تا زمانی که کانون التهابی به طور کامل از بین نرود، تکرار می‌شود و تعداد ویزیت‌ها به آن بستگی دارد.
یک پر کردن دائمی گذاشته می‌شود و بیمار برای اهداف کنترلی تحت اشعه ایکس مکرر قرار می‌گیرد.
علاوه بر اقدامات در کلینیک، بیمار باید تحت درمان ضد باکتری و ضد التهاب قرار گیرد.
عوارض درمان عفونت ریشه دندان چیست؟
هیچ کس در هیچ مرحله‌ای از درمان از عوارض مصون نیست در طول درمان یا قبل از نصب پر کردن. عوارض می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سوراخ شدن دیواره کانال ریشه.
- شکستن ابزار در طول بزرگ شدن کانال ریشه.
- درد ناشی از پر نشدن ناقص کانال ریشه یا استفاده بیش از حد از مواد پرکننده و بیرون زدگی آن از نوک ریشه.
- بریدگی دندان در زیر لثه به دلیل ضعیف شدن دیواره دندان.
پیشگیری از عفونت ریشه دندان:
پیشگیری از هر بیماری ساده‌تر از درمان بعد از آن است. این یک جمله درست است، بنابراین معاینات پیشگیرانه دندانپزشکی باید یک عادت خوب باشد.
همچنین درمان به موقع پوسیدگی و پالپیت به جلوگیری از پریودنتیت و عوارض مرتبط با آن کمک می‌کند. قیمت درمان آنها بیشتر خواهد بود و زمان بیشتری را می‌طلبد.
در صورت التهاب حاد ریشه دندان مراجعه سریع به پزشک و درمان به موقع از بروز عوارض جلوگیری می‌کند و اجازه نمی‌دهد روند مزمن شود.
در صورت تشخیص پوسیدگی در هر مرحله، لازم است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید، برای معاینه و درمان تجویز شده (برداشتن بافت آسیب دیده دندان، پر کردن دندان) مراجعه کنید.
رعایت قوانین بهداشتی (مسواک زدن روزی دو بار با مسواک و خمیردندان مناسب، استفاده از نخ دندان)
رژیم غذایی بیمار مهم است. لبنیات و غذاهای غنی از پروتئین و همچنین میوه‌ها و سبزی‌ها تازه باید همیشه روی میز باشد. مصرف مواد غذایی شیرین و نوشابه را به حداقل برسانید.
هر شش ماه یکبار برای معاینه و تمیز کردن حرفه‌ای دندان به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
پیروی از قوانین ساده مراقبت از دهان می‌تواند به جلوگیری از التهاب ریشه دندان و تمام مشکلات مربوط به آن کمک کند.
